یک هفته با رسانه (۳)

۱ــ «پایگاه خبری و اطلاع‌رسانی شهر بادرود» (ایبینا) از نخستین روزهای اردیبهشت‌ماه ۹۳ فعالیت رسمی خود را با هدف پوشش دادن اخبار شهر «بادرود» و دیگر شهر‌ها و روستاهای همجوار آغاز کرده است. «رضا کربلایی» مدیر مسؤل این پایگاه خبری در پاسخ به پرسش «ایبینا؛ چرا و با چه هدفی؟» نوشته است: «پایگاه خبری و اطلاع‌رسانی بادرود این امکان را در اختیار همگان قرار می‌دهد که دیدگاه‌ها، نقطه‌نظرات، پیشنهاد‌ها و خبر‌ها و گزارش‌های مورد نظر خود را با رعایت انصاف و ادب انتشار دهند. به واقع ایبینا، پلی است برای ارتباط و اعتماد بیشتر بین همشهریان عزیز ساکن در منطقه و همشهریانی که در اقصی‌نقاط ایران و جهان زندگی می‌کنند، با مسوولان و نخبگان گرانقدر و محترم.»
ورود این رسانه خبری به دنیای رسانه و خبر منطقه را به فال نیک گرفته و با شادمانی خیرمقدم می‌گوییم.
۲ ــ پایگاه خبری «بی‌آبی» که از ۸ ماه پیش فعالیت رسمی خود را حول محور هشدار نسبت به بحران بی‌آبی در منطقه کاشان آغاز کرده بود، از ابتدای هفته گذشته به علت پاره‌ای از مشکلات ناگفته از دسترس خارج و از ادامه فعالیت بازماند. امیدواریم مشکلات این پایگاه خبری مرتفع شده و مجددا به چرخه فعالیت رسانه‌ای بازگردد.
۳ــ استفاده از فعل و ضمیر جمع برای فرد، به نشانه احترام ــ که در ادب کلامی و نوشتاری ما مرسوم است و نیکو هم هست ــ در تنظیم خبر جایگاهی ندارد. برای این قاعده البته استثنا‌هایی تعریف شده که در کشور ایران رهبری نظام و مراجع عظام تقلید را شامل می‌شود. به غیر از این استثناها، هنگام نقل خبر در مورد سایر افراد در صورتی که مفرد باشند، باید از فعل و ضمیر مفرد استفاده کرد. ضمنا استفاده از بعضی از افعال و ضمایر محترمانه هم فقط مخصوص همان موارد استثنا است. مثل فعل محترمانه «فرمود» و ضمیر محترمانه «ایشان».
پایگاه اطلاع‌رسانی «عباسعلی منصوری» شنبه ۱۳اردیبهشت، خبری با عنوان «کلنگ احداث بلوار شهید رحمت‌اله روحانی یزدلی به زمین زده شد» منتشر کرد. در این خبر بعد از پاراگراف اول (لید)، تمام افعال خبر که درباره دیدار‌های آقای «منصوری» از روستای یزدل و سخنرانی وی در جمع مردم این روستا تنظیم شده، به صورت جمع نوشته شده است. («در جریان قرار گرفتند»، «ادای احترام کردند»، «به ایراد سخنرانی پرداختند»، «افزودند»، «اشاره کردند»، «ابراز امیدواری کردند») که باید به شکل: «در جریان قرار گرفت»، «ادای احترام کرد»، «به ایراد سخنرانی پرداخت»، «افزود»، «اشاره کرد»، و «ابراز امیدواری کرد» نوشته می‌شد.
 در همین خبر دو بار نیز در مورد آقای «منصوری» از ضمیر محترمانه «ایشان» استفاده شده که باید به جای آن از ضمیر «وی» یا «او» استفاده می‌شد.
 این خبر متاسفانه با همین شیوه‌ی تنظیم و ادبیات عینا در «ای‌بی‌نیوز» منعکس و منتشر شده است.
۴ــ پایگاه خبری فدراسیون اسکیت، سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت در خبری نام ۲۰ ورزش‌کار دعوت شده به تیم ملی «رول‌بال» را اعلام کرد. از میان این ۲۰ نفر «مجید حمید‌پناه»، «هادی صادقی»، «ابوالفضل محمودزاده» و «علیرضا زکاری» از تیم اسکیت کاشان به اردوی تیم ملی دعوت شدند.
باور کنید این ۴ جوان نازنین کاشانی، اگر از شهر و دیار دیگری بودند، ریس اداره ورزش و جوانان آن شهر علاوه بر آن‌که به مسؤل روابط عمومی اداره متبوع خود دستور می‌داد تا خبر این موفقیت را در چند نوبت و چند شکل تتنظیم و به رسانه‌های عمومی مخابره کند، چندین مصاحبه جداگانه هم برای خودش ترتیب می‌داد و این موفقیت را علاوه بر خانواده‌های آن‌ها، به مسؤلین شهری هم تبریک می‌گفت تا بگوید که یعنی بله! ما هم هستیم، موفق هم شده‌ایم و بابت این موفقیت حق و سهمی هم باید نصیبمان شود.
 این ابتدایی‌ترین رفتاری است که در سپاس از موفقیت این جوانان از مسؤل یک اداره انتظار می‌رود. اما ریس محترم اداره ورزش و جوانان کاشان و به تبع آن روابط عمومی آن اداره محترم، ظاهرا از این موفقیت و این اتفاق مثبت در زیرمجموعه مدیریتی خود خبر ندارند و الا باید این اقدام کوچک در قبال آن موفقیت بزرگ را انجام می‌دادند.
نه تنها این خبر به رسانه‌های خبری محلی اعلام نشده، بلکه تارنمای این اداره نیز این خبر را پوشش نداده است تا دست‌کم رسانه‌ها به نقل از آن تارنما این خبر را پوشش دهند.
تنها «ای‌بی‌‌نیوز» خبر موفقیت «مجید حمیدپناه» را به دلیل آران و بیدگلی بودن پوشش داد که کاشان نیوز خبر آن‌را به نقل از این پایگاه خبری در بخش ویژه منتشر کرد.

نگاه و نقدی به چند خبر منتشر شده در رسانه‌های محلی طی هفته گذشته

به نظر می‌رسد چنان‌چه اصحاب و اهالی رسانه، توجهی به ادبیات و محتوای دقیق آن‌چه منتشر می‌کنند، نشان ندهند، بار این رکن چهارم دموکراسی همیشه کج خواهد بود و این بار کج که ناگفته پیداست نمی‌تواند به منزل برسد، لزوما نخواهد توانست آیینه‌ای دقیق و درست در مقابل دولت‌مردان و شهروندان بگیرد تا خود را در آن ببینند و عیوب خود را اصلاح و پیرایش کنند.
هیچ انسانی مصؤن ار خطا نیست. طبیعتا رسانه‌ای که توسط یک یا چند انسان اداره می‌شود هم مصؤن و پاکیزه از خطا نخواهد بود. اما می‌توان خطاها را دید و نشان داد و نسبت به اصلاح آن اقدام کرد.
 با این امید که توجه رسانه‌ها به ادبیات و محتوای منتشر شده توسط آن‌ها کمی «وسواس» و «دقت» بیشتری یافته و «صحت» فدای «سرعت» نشود و با امید بالاتری که رسانه به هدف و رسالت اصلی خود که «خبر رسانی صحیح و دقیق» است نزدیک بشود، چند خبر از رسانه‌های محلی‌ را با هم مرور و مورد نقد و نگاه دقیق‌تری قرار می‌دهیم:

 ۱ــ سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان، صبح چهارشنبه، ۹۳/۱/۲۷ خبری را با تیتر «برگزاری کرسی تلاوت قرآن کریم در خانه طباطبایی کاشان» به رسانه‌ها ارسال کرد.
یکم؛ «کرسی تلاوت قرآن» اگرچه می‌تواند معنایی معادل برگزاری آیین قرائت قرآن در یک روز و زمان مشخص باشد، اما انتخاب چنین تیتری برای آن آیین فاقد دقت و ظرافت لازم خبری است. مخاطب با خواندن چنین تیتری به ذهنش‌ می‌رسد که دست‌کم تا یک‌ماه در خانه طباطبایی کاشان مراسم تلاوت قرآن با حضور قاریان مشهور کشوری برگزار خواهد شد.
دوم؛ در بدنه این خبر که هدفش اطلاع مردم از وجود چنین آیینی و شرکت در آن هست، فقط اشاره شده که این مراسم روز چهارشنبه در خانه طباطبایی کاشان برگزار می‌شود. این‌که چه ساعتی؟ اصلا مشخص نیست. این نوع خبر نوشتن مردم را «مطلع» که نمی‌کند، هیج! سرگشته هم می‌کند. ناگفته نماند اگر قرار بود مردم به روابط عمومی یک اداره زنگ بزنند و ساعت خبر را بپرسند، پس فلسفه وجودی رسانه‌ها و ارسال خبر به آن‌ها چیست؟
این معضل در اغلب خبرهایی که از طرف این سازمان شهری برای رسانه‌ها ارسال می‌شود مشاهده می‌شود. یعنی فقدان عنصر دقیق «زمان». سردبیر اغلب رسانه‌های محلی هم بدون کمترین توجه به وظیفه «ویرایش» «پروریدن خبر» و اصلاح و تکمیل آن، و نهایتا بدون کمترین توجه به هدف انتشار یک خبر که «مطلع شدن شهروندان» باشد، عین خبر دریافتی را کپی و در رسانه خود منتشر می‌کنند.
۲ ــ پورتال خبری آران و بیدگل که از این به بعد من با عنوان اختصاری «ای‌بی‌نیوز» از آن یاد می‌کنم، پنج‌شنبه ۹۳/۱/۲۸ خبری با تیتر «مناقصه مسیر آران و بیدگل به محور قم – گرمسار برگزار شد+اسناد مناقصه» منتشر کرد.
اول این‌که مسیر یا خط ارتباطی آران و بیدگل به محور قم ‌ــ گرمسار، یک طرح یا پروژه است و باید تیتر به شکل: «مناقصه طرح مسیر ارتباطی آران و بیدگل به محور قم ــ گرمسار برگزار شد» نوشته می‌شد.
دوم؛ وقتی به خبر مراجعه می‌کنی، خبری از برگزاری مناقصه که تیتر از آن خبر می‌دهد، نیست، صرفا پروژه مناقصه با انتشار اسناد آن کلید خورده است. بعد از این کلیدخوردن، متقاضیان تقاضای خود را اعلام می‌کنند، بعد از خواندن تقاضا‌ها، چنان‌چه متقاضی واجد شرایط بود، برای شرکت در متاقصه پذیرفته و به وی ابلاغ می‌شود. پس از ابلاغ به همه متقاضیان، قیمت‌های پیشنهادی دریافت و طی یک مراسم ویژه و با حضور مقامات محلی و مسؤل و با اطلاع قبلی حالا مناقصه «برگزار» شده و خبر گزارش شده از این آیین می‌تواند «برگزاری» مناقصه باشد.
تیتر اتفاقی که اکنون افتاده می‌توانست این باشد:
 «اسناد مناقصه پروزه ملی خط ارتباطی آران و بیدگل به محور قم ــ گرمسار منتشر شد.»
 سوم این‌که؛ خبر از قول «یک منبع آگاه» نقل و گزارش می‌شود. در کار رسانه، خبری به نقل از یک «منبع آگاه» نقل می‌شود، که منبع خبر مورد اطمینان کامل رسانه هست. بنابراین رسانه از وقوع حادثه اطمینان دارد، اما انتشار خبر با نام منبع ممکن است برای وی به لحاظ امنیتی، سیاسی یا اجتماعی مشکل‌ساز باشد. غالبا مدل «منبع آگاه» در مورد بعض اتفاقاتی که تلاش می‌شود پشت‌پرده بماند و به رسانه‌ها راه پیدا می‌کند اتفاق می‌افتد، نه در مورد انتشار اسناد مناقصه یک پروژه که ملی است و انجام آن تاکنون یک پروسه زمان‌بر با مشارکت چندین وزارت‌خانه و چندین نماینده مجلس در چند دوره را به همراه داشته است.
 شوربختانه خبر با همین تیتر، ادبیات و اطلاعات عینا در پایگاه خبری نماینده مردم منطقه در مجلس شورای اسلامی بدون کمترین تغییری منعکس و منتشر شده است.
۳- خبرگزاری «ایمنا» وابسته به شهرداری اصفهان، سه‌شنبه ۹۳/۱/۲۶ خبر بازگشت پیکر مطهر دو تن از شهدای دفاع مقدس به شهر کاشان را با تیتر «بازگشت دو شهید کاشانی به آغوش خانواده» منتشر کرد. این یک تیتر ذهنی است و نویسنده تلاش نموده با استفاده از تخیل ادبیاتی، عطر پراکنده شده شهادت در شهر کاشان ــ با مراسم تشییع این دو شهید در شهر را ــ به نحوی زیبا و ادیبانه منعکس کند. اما حقیقت آنست که پیکر شهدا به آغوش خانواده ــ آن‌گونه که تیتر تلاش می‌کند ادیبانه نشان دهد ــ باز نمی‌گردند، به آغوش «میهن»، «وطن» یا «شهر» باز‌می‌گردند.

به اشتراک گذاری